Tymczasowe aresztowanie to środek zapobiegawczy, który może zastosować wyłącznie sąd wobec osoby podejrzanej lub oskarżonej, co do której istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że popełniła zarzucany jej czyn. Tymczasowy areszt polegający na odizolowaniu osoby podejrzanej lub oskarżonej od świata zewnętrznego ma na celu zabezpieczenie prawidłowego przebieg postępowania karnego. Aby zastosować tymczasowy areszt zebrane w sprawie dowody muszą wskazywać na duże prawdopodobieństwo popełnienia przez sprawcę zarzucanego mu czynu. Co do samego aresztowanego musi istnieć wysokie prawdopodobieństwo, że pozostając na wolności może działać w celu utrudniania postępowania np. mataczyć, niszczyć dowody lub nakłaniać świadków do składania fałszywych zeznań. Za zastosowaniem tymczasowego aresztowania może przemawiać także obawa, że podejrzany/oskarżony popełni nowe, ciężkie przestępstwo albo będzie próbował uciec z kraju w obawie przed grożącą mu wysoką karą (co najmniej 8 lat pozbawienia wolności).
Osoba tymczasowo aresztowana może:
- skorzystać z bezpłatnej pomocy tłumacza języka obcego lub migowego,
- obcokrajowiec może także skontaktować się z konsulem lub przedstawicielstwem dyplomatycznym państwa, którego jest obywatelem,
- żądać od organu prowadzącego postępowanie złożenia wyjaśnień odnoszących się do powodów aresztowania i czasu jego trwania lub złożenia wyjaśnień lub udzielenie informacji o przebiegu czynności dokonywanych z jej udziałem,
- żądać dostępu do telefonu, aby zawiadomić osobę najbliższą lub inną o fakcie aresztowania,
- otrzymać pomoc niezbędną pomoc medyczną,
- złożyć zażalenie na zastosowanie wobec niej tymczasowego aresztowania (w szczególności, gdy inne środki zapobiegawcze byłyby wystarczające) oraz wnieść o zastosowanie innego środka zapobiegawczego,
- odmówić składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania (bez konieczności uzasadniania odmowy),
- żądać ustanowienia dla niej obrońcy z urzędu (w przypadku złej sytuacji majątkowej, na wniosek złożony do sądu),
- żądać umożliwienia skontaktowania się z obrońcą na osobności,
- żądać udzielenia jej informacji o treści stawianych jej zarzutów i ewentualnej ich zmianie, wraz ze wskazaniem kwalifikacji prawnej zarzucanego przestępstwa,
- przeglądać akta sprawy (ale tylko w części zawierającej dowody, które były podstawą wydania postanowienia o zastosowaniu aresztu tymczasowego),
- przeglądać akta sprawy w całości za zgodą prokuratora (gdy postępowanie toczy się fazie przygotowawczej) albo za zgodą sądu (przed którym toczy się postępowanie).
Zażalenie na zastosowanie aresztu tymczasowego można złożyć w terminie 7 dni od dnia otrzymania postanowienia o aresztowaniu, zaś sąd ma 7 dni na jego rozpatrzenie. Tymczasowo aresztowany musi obowiązkowo otrzymać pomoc adwokata lub radcy prawnego (niezależnie od sytuacji majątkowej) w czasie rozpoznania przez sąd jego zażalenia na tymczasowe aresztowanie oraz w sprawie przedłużenia tymczasowego aresztowania.
