Prawo dotyczące zmian klimatycznych i polityka klimatyczna to zbiór przepisów, regulacji i strategii, które mają na celu ochronę środowiska naturalnego poprzez ograniczanie emisji gazów cieplarnianych i przeciwdziałanie negatywnym skutkom zmian klimatu. Prawo to obejmuje różne aspekty, od międzynarodowych porozumień, przez krajowe ustawy, po lokalne regulacje i inicjatywy. Wszystko to ma na celu zmniejszenie wpływu działalności człowieka na klimat Ziemi oraz przygotowanie społeczeństw na zmieniające się warunki klimatyczne.
Zmiany klimatyczne, czyli długotrwałe zmiany w wzorcach pogodowych, są głównie wynikiem działalności człowieka, zwłaszcza spalania paliw kopalnych takich jak węgiel, ropa naftowa i gaz ziemny. Proces ten prowadzi do uwalniania do atmosfery dużych ilości dwutlenku węgla (CO2) oraz innych gazów cieplarnianych, które zatrzymują ciepło w atmosferze i prowadzą do globalnego ocieplenia. Wzrost temperatury na Ziemi powoduje topnienie lodowców, podnoszenie się poziomu mórz i oceanów, a także częstsze i bardziej ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak huragany, powodzie i susze.
Aby przeciwdziałać tym negatywnym zjawiskom, wprowadzane są różne formy prawa klimatycznego i polityki klimatycznej. Na poziomie międzynarodowym jednym z najważniejszych porozumień jest Porozumienie Paryskie, które zostało podpisane w 2015 roku przez niemal wszystkie kraje świata. Celem Porozumienia Paryskiego jest ograniczenie globalnego ocieplenia do poziomu znacznie poniżej 2 stopni Celsjusza w porównaniu do poziomu sprzed epoki przemysłowej, a dążenie do tego, aby nie przekroczyć 1,5 stopnia Celsjusza. Każde z państw sygnatariuszy zobowiązało się do przedłożenia swoich krajowych planów działań na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych, tzw. krajowych wkładów (Nationally Determined Contributions, NDCs), które są regularnie aktualizowane i monitorowane.
Na poziomie krajowym polityka klimatyczna może przyjmować różne formy, w zależności od specyfiki danego kraju. Przykładem może być Polska, która jako członek Unii Europejskiej musi dostosować swoje prawo do unijnych regulacji klimatycznych. Unia Europejska prowadzi ambitną politykę klimatyczną, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. W ramach tej polityki wprowadzono m.in. system handlu emisjami (EU Emissions Trading System, EU ETS), który obliguje przedsiębiorstwa do posiadania uprawnień na każdą tonę wyemitowanego CO2. Uprawnienia te można kupować i sprzedawać na rynku, co zachęca firmy do inwestowania w technologie redukujące emisje.
Innym przykładem jest program „Czyste Powietrze” w Polsce, który ma na celu poprawę jakości powietrza poprzez wsparcie finansowe dla właścicieli domów jednorodzinnych na wymianę starych, nieekologicznych źródeł ciepła na nowoczesne, bardziej ekologiczne. Program ten jest częścią szerszych działań na rzecz zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza, które przyczyniają się nie tylko do zmian klimatycznych, ale również do smogu i innych problemów zdrowotnych.
Polityka klimatyczna to także wsparcie dla odnawialnych źródeł energii, takich jak energia słoneczna, wiatrowa, wodna czy geotermalna. Przykładem może być rozwój farm wiatrowych na Morzu Bałtyckim, które mają dostarczać czystą energię dla milionów gospodarstw domowych, zmniejszając tym samym zależność od paliw kopalnych. Inną inicjatywą jest wspieranie elektromobilności poprzez dofinansowanie zakupu samochodów elektrycznych oraz rozbudowę sieci ładowania tych pojazdów.
Prawo klimatyczne i polityka klimatyczna obejmują również adaptację do zmian klimatu, czyli działania mające na celu przygotowanie społeczeństw na skutki ocieplenia. W praktyce oznacza to np. budowę wałów przeciwpowodziowych, tworzenie zielonych przestrzeni miejskich, które mogą chłodzić miasta podczas fal upałów, czy też rozwijanie rolnictwa odpornego na zmieniające się warunki pogodowe.
Ważnym elementem polityki klimatycznej jest również edukacja i świadomość społeczna. Bez zaangażowania obywateli, organizacji pozarządowych i sektora prywatnego trudno będzie osiągnąć cele klimatyczne. Dlatego organizowane są kampanie informacyjne, które mają na celu uświadomienie ludziom, jak ich codzienne wybory wpływają na klimat oraz jak mogą przyczynić się do jego ochrony. Przykładem takiej inicjatywy może być program „Ekopatrol” realizowany przez miasta, który edukuje mieszkańców w zakresie segregacji odpadów, oszczędzania energii czy ograniczania emisji zanieczyszczeń.
Podsumowując, prawo dotyczące zmian klimatycznych i polityka klimatyczna to złożony system działań na różnych poziomach – od międzynarodowego, przez krajowy, aż po lokalny. Wszystkie te działania mają wspólny cel: ochronę naszej planety przed negatywnymi skutkami zmian klimatycznych oraz zapewnienie zrównoważonego rozwoju przyszłym pokoleniom. Przykłady takich działań obejmują Porozumienie Paryskie, system handlu emisjami w Unii Europejskiej, program „Czyste Powietrze” w Polsce, rozwój odnawialnych źródeł energii oraz kampanie edukacyjne promujące proekologiczne postawy wśród obywateli. Dzięki tym wysiłkom mamy szansę na zmniejszenie naszego wpływu na klimat oraz lepsze przygotowanie się na nadchodzące wyzwania związane z globalnym ociepleniem.
