Czym jest recydywa?
Recydywa to pojęcie prawne odnoszące się do sytuacji, gdy osoba, która już raz popełniła przestępstwo i została ukarana, po pewnym czasie ponownie łamie prawo.
W polskim prawie karnym rozróżniamy 2 rodzaje recydywy:
• Recydywę szczególną podstawową
• Recydywę szczególną wielokrotną
1. Recydywa podstawowa (Art. 64 § 1)
Aby zachodziła recydywa podstawowa, muszą zostać spełnione następujące warunki:
- Pierwsze przestępstwo: Sprawca musi być skazany za przestępstwo umyślne (czyli takie, które zostało popełnione z zamiarem).
- Po odbyciu kary: Po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności sprawca popełnia inne przestępstwo podobne do wcześniejszego, tj. przestępstwo o podobnym charakterze.
- Okres 5 lat: Sprawca musi popełnić nowe przestępstwo w ciągu 5 lat od odbycia kary.
Kara w przypadku recydywy podstawowej: Jeżeli sprawca spełnia te warunki, sąd może wymierzy mu karę:
- Wyższą niż dolna granica ustawowego zagrożenia.
- Sąd może podnieść karę aż do wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.
Przykład: Osoba skazana za kradzież na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności po odbyciu kary popełnia kolejne przestępstwo kradzieży w ciągu 4 lat. Sąd wymierzy jej karę wyższą niż minimalna (w tym przypadku 3 miesiące), np. rok więzienia. Sąd może również wymierzyć karę w wysokości górnej granicy (w tym przypadku 5 lat) zwiększonej o połowę, czyli nawet do 7,5 roku pozbawienia wolności.
2. Recydywa wielokrotna (Art. 64 § 2)
Recydywa wielokrotna dotyczy osób, które po odbyciu kary za wcześniejsze przestępstwa popełniają nowe przestępstwa w szczególnie niebezpiecznych okolicznościach. Oto wymagane przesłanki:
- Dodatkowa kara pozbawienia wolności: Sprawca musi odbyć co najmniej rok kary pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne.
- Popełnienie przestępstwa w ciągu 5 lat: Po odbyciu całej kary lub jej części, sprawca popełnia ponownie przestępstwo umyślne w ciągu 5 lat.
- Rodzaj przestępstwa: Nowe przestępstwo musi dotyczyć:
- Przestępstw przeciwko życiu lub zdrowiu (np. pobicie, uszczerbek na zdrowiu),
- Zgwałcenia,
- Rozboju,
- Kradzieży z włamaniem,
- Innych przestępstw przeciwko mieniu, popełnionych z użyciem przemocy lub groźby jej użycia (np. kradzież z użyciem broni).
Kara w przypadku recydywy wielokrotnej: Kara zostaje podwyższona w następujący sposób:
- Dolna granica zagrożenia zwiększona o połowę.
- Kara może sięgać górnej granicy zagrożenia, powiększonej o połowę.
Przykład: Osoba skazana na 2 lata więzienia za kradzież, po odbyciu kary popełnia w ciągu 4 lat kolejne przestępstwo, tym razem jest to przestępstwo pobicia, którego następstwem jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka. Jest to przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności od roku do lat 10, więc sąd w tym przypadku wymierzy sprawcy karę w przedziale od 2 do 15 lat pozbawienia wolności.
3. Wyjątek – Zbrodnie (Art. 64 § 3)
Podwyższenie kar w ramach recydywy nie dotyczy tzw. zbrodni (czynów zabronionych zagrożonych karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3). Zbrodnie są traktowane wyjątkowo i nawet w przypadku recydywy, kara nie jest podwyższana powyżej maksymalnej granicy przewidzianej dla tego przestępstwa.
Przykład: Osoba skazana za zabójstwo, która po odbyciu kary popełnia ponownie zabójstwo, nie będzie podlegać wyższej karze niż maksymalna kara przewidziana za zabójstwo.
