Podobnie jak w przypadku składania fałszywych zeznań w postępowaniu, karze podlega również składanie fałszywych oświadczeń, jeżeli przepis ustawy dotyczący tego postępowania wyraźnie przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej (art. 233 § 6 Kodeksu Karnego). Nie ma przy tym znaczenia czy dane oświadczenia ma istotne znaczenie lub wpływ na rozstrzygnięcie sprawy – sprawca będzie podlegał odpowiedzialności karnej za sam fakt oświadczenia nieprawdy lub zatajenia prawdy.
W przypadku fałszywego oświadczenia warunkiem odpowiedzialności jest także:
- uprzedzenie składającego oświadczenie o rygorze odpowiedzialności karnej za treść tego oświadczenia,
- treść oświadczenia obejmowała wskazanie nieprawdy lub zatajenie prawdy,
Tak jak w przypadku fałszywych zeznań, możliwe jest nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstąpienie od jej wymierzenia, jeżeli sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe oświadczenie zanim nastąpi rozstrzygnięcie (choćby nieprawomocne) sprawy. Całkowicie wykluczona jest natomiast odpowiedzialność karna, gdy uprawniony do tego organ lub instytucja nie uprzedzą o tym, że dane oświadczenie podlega rygorowi odpowiedzialności karnej.
Instytucje finansowe np. banki lub ubezpieczyciele oraz instytucje dysponujące środkami publicznymi, w zakresie swojej działalności mogą żądać złożenia odpowiedniego oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej. Dlatego występując o kredyt lub pożyczkę, dotację lub biorąc udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, wnioskujący może być proszony przez uprawnioną do tego instytucję o złożenie pisemnych oświadczeń (np. deklaracji, informacji) lub dokumentów (np. zaświadczeń, potwierdzeń) z zastrzeżonym rygorem odpowiedzialności karnej co do prawdziwości ich treści. Osoba, która przedłoży podrobiony lub przerobiony dokument poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument lub nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania finansowania lub zamówienia publicznego może podlegać odpowiedzialności karnej.
“Uprzedzona/y o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 § 1 Kodeksu Karnego – „kto składając zeznania mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8” oświadczam, że ….. :
