Względne przyczyny odwoławcze to takie okoliczności, które mogą uzasadniać zmianę wyroku lub jego uchylenie przez sąd odwoławczy, ale jedynie wtedy, gdy sąd wyższej instancji uzna, że błędy sądu I instancji są istotne w kontekście wyniku sprawy. Względne przyczyny odwoławcze są określone w art. 438 Kodeksie postępowania karnego. Zgodnie z tym przepisem, sąd odwoławczy może zmienić lub uchylić wyrok sądu pierwszej instancji, jeżeli zostaną spełnione określone okoliczności, w tym błąd w ustaleniach faktycznych, nieprawidłowe zastosowanie prawa materialnego, lub inne czynniki wpływające na sprawiedliwość wydanego wyroku.
Do najczęstszych względnych przyczyn odwoławczych należą:
- Błąd w ocenie dowodów
gdy sąd I instancji błędnie ocenił dowody przedstawione w sprawie, na przykład wyciągając niewłaściwe wnioski z zeznań świadków lub opinii biegłych, jeżeli miało to wpływ na wynik sprawy. - Niewłaściwe zastosowanie prawa materialnego
gdy sąd I instancji błędnie zastosował przepisy prawa materialnego (np. niewłaściwie zakwalifikował czyn sprawcy jako przestępstwo, zamiast wykroczenia). Taka przyczyna może prowadzić do zmiany wyroku, jeśli błąd sądu wpłynął na zasadność orzeczenia. - Błąd w ustaleniach faktycznych, mimo prawidłowego przeprowadzenia dowodów
gdy sąd I instancji błędnie ustalił stan faktyczny sprawy, mimo prawidłowego przeprowadzenia o postępowania dowodowego (np. błędnie uznając określone fakty za udowodnione), apelacja może być zasadna, jeżeli błąd ten miał istotny wpływ na wynik sprawy. - Niewspółmierność kary
Apelacja może być również uzasadniona wskazaniem na zbyt łagodną lub zbyt surową karę, którą sąd I instancji orzekł. W takim przypadku, sąd apelacyjny może uznać, że kara jest niewspółmierna do stopnia winy lub okoliczności popełnienia przestępstwa.
