Prawo konkurencji to gałąź prawa, której celem jest ochrona i promocja uczciwej konkurencji na rynku. Regulacje te mają na celu zapewnienie, że przedsiębiorstwa rywalizują ze sobą w sposób sprawiedliwy i nie stosują praktyk, które mogłyby ograniczać konkurencję, szkodząc konsumentom oraz innym uczestnikom rynku. Prawo konkurencji jest kluczowe dla zdrowego funkcjonowania gospodarki, ponieważ sprzyja innowacjom, poprawia jakość produktów i usług oraz przyczynia się do obniżania cen.
Główne zasady prawa konkurencji obejmują zakaz nadużywania pozycji dominującej, zakaz zawierania porozumień ograniczających konkurencję oraz kontrolę koncentracji przedsiębiorstw. Nadużywanie pozycji dominującej występuje, gdy przedsiębiorstwo posiadające znaczną siłę rynkową wykorzystuje ją w sposób nieuczciwy, aby wyeliminować konkurentów lub utrudnić im działalność. Przykłady takich praktyk to sprzedaż poniżej kosztów produkcji w celu wyparcia konkurencji z rynku (dumping), odmowa dostępu do kluczowych zasobów lub infrastruktury czy stosowanie różnych cen wobec różnych klientów bez uzasadnienia ekonomicznego.
Zakaz porozumień ograniczających konkurencję dotyczy wszelkich umów, decyzji oraz uzgodnionych praktyk między przedsiębiorstwami, które mają na celu lub skutkują ograniczeniem konkurencji. Najczęstszymi przykładami takich porozumień są kartele, czyli zmowy cenowe, w ramach których przedsiębiorstwa ustalają ceny produktów lub usług na sztucznie wysokim poziomie, dzielą rynek między sobą lub ograniczają produkcję w celu podniesienia cen. Takie działania są nielegalne, ponieważ prowadzą do szkodzenia konsumentom przez podwyższanie cen i ograniczanie wyboru.
Kontrola koncentracji przedsiębiorstw polega na analizie i ocenie fuzji oraz przejęć, aby upewnić się, że nie prowadzą one do powstania lub umocnienia pozycji dominującej na rynku, co mogłoby ograniczać konkurencję. W ramach tej kontroli organy antymonopolowe mają prawo zakazać fuzji lub przejęć, które mogłyby mieć negatywny wpływ na rynek, albo nałożyć warunki, które mają na celu złagodzenie ich potencjalnych negatywnych skutków.
Prawo konkurencji jest egzekwowane przez odpowiednie organy antymonopolowe. W Unii Europejskiej główną instytucją odpowiedzialną za ochronę konkurencji jest Komisja Europejska, która ma szerokie uprawnienia do badania przypadków naruszeń prawa konkurencji, nakładania kar finansowych oraz wymagania od przedsiębiorstw wprowadzenia zmian w ich praktykach biznesowych. W Polsce za ochronę konkurencji odpowiada Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).
Przykładem zastosowania prawa konkurencji może być sprawa Komisji Europejskiej przeciwko firmie Google. Komisja Europejska nałożyła na Google karę w wysokości 2,42 miliarda euro za nadużywanie swojej pozycji dominującej na rynku wyszukiwarek internetowych poprzez preferencyjne traktowanie własnej usługi porównywania cen w wynikach wyszukiwania. Komisja uznała, że Google faworyzując swoją usługę, ograniczało konkurencję, utrudniając innym firmom dostęp do rynku, co skutkowało szkodą dla konsumentów przez ograniczenie wyboru oraz innowacji. Decyzja ta miała na celu przywrócenie uczciwej konkurencji na rynku usług porównywania cen oraz wyszukiwarek internetowych.
W praktyce prawo konkurencji odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu zdrowego funkcjonowania rynku. Chroni ono interesy konsumentów, zapewniając, że mają dostęp do szerokiej gamy produktów i usług po uczciwych cenach. Jednocześnie promuje innowacje i rozwój gospodarczy, ponieważ przedsiębiorstwa, które muszą konkurować na otwartym rynku, są zmuszone do ciągłego doskonalenia swoich ofert, aby przyciągnąć klientów.
Prawo konkurencji również wspiera małe i średnie przedsiębiorstwa, które mogą być bardziej narażone na nieuczciwe praktyki ze strony dużych graczy rynkowych. Dzięki regulacjom antymonopolowym mają one lepsze szanse na rywalizację i rozwój, co przyczynia się do zwiększenia różnorodności i dynamiki na rynku.
Podsumowując, prawo konkurencji to zbiór przepisów mających na celu ochronę uczciwej rywalizacji na rynku, przeciwdziałanie nadużywaniu pozycji dominującej, zakazanie porozumień ograniczających konkurencję oraz kontrolę koncentracji przedsiębiorstw. Jego egzekwowanie ma na celu zapewnienie korzyści dla konsumentów, promowanie innowacji i wspieranie zdrowego funkcjonowania gospodarki. Przykład sprawy przeciwko Google pokazuje, jak ważne jest przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom, które mogą szkodzić konkurencji i konsumentom, a organy antymonopolowe odgrywają kluczową rolę w monitorowaniu i egzekwowaniu tych przepisów.
