Pomoc społeczna, dostarczana przez gminne lub miejskie ośrodki pomocy społecznej, jest skierowana do osób pokrzywdzonych przestępstwem, między innymi w przypadku przemocy domowej lub handlu ludźmi. Osoby szukające pomocy mają do dyspozycji dwie formy wsparcia: świadczenia pieniężne lub niepieniężne.
Pomoc udzielana z funduszu alimentacyjnego przyjmuje formę wsparcia materialnego poprzez wypłacenie kwoty pieniężnej. Przysługuje ona osobom pokrzywdzonym przestępstwem, które polega na niedotrzymywaniu przez sprawcę świadczeń alimentacyjnych określonych w art. 209 Kodeksu karnego. Ten rodzaj przestępstwa dotyczy sytuacji, gdy osoba zobowiązana do płacenia alimentów nie spełnia tego obowiązku przez trzy kolejne okresy (zazwyczaj miesiące) lub gdy suma zaległości przekracza trzykrotność świadczenia alimentacyjnego.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego są przyznawane na podstawie dokumentów komornika potwierdzających niemożność egzekwowania świadczeń od osoby zobowiązanej. Fundusz podejmuje również działania w celu ukarania sprawcy, ale to nie warunkuje decyzji dotyczącej wypłaty świadczenia.
Uprawnienie do świadczeń z funduszu alimentacyjnego przysługuje osobie pokrzywdzonej:
Prawo do świadczeń wygasa w przypadku umieszczenia osoby uprawnionej w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej, a także w przypadku zawarcia przez nią związku małżeńskiego.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, gdy dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 1.209,00 zł. Dochód ten ustala się na podstawie dochodu z roku poprzedzającego okres zasiłkowy.
Świadczenia są wypłacane w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednak nie więcej niż 500,00 zł. Wniosek o świadczenie składa się przez internet na portalu emp@tia lub osobiście w urzędzie gminy.
Kompensata Państwowa to jednorazowe świadczenie finansowe wypłacane przez Państwo na rzecz osób pokrzywdzonych przestępstwem, które doznały ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia trwającego dłużej niż siedem dni. Rodzina zmarłego pokrzywdzonego również może ubiegać się o to świadczenie.
Kompensata obejmuje koszty związane z przestępstwem, takie jak utracone zarobki, koszty leczenia i rehabilitacji, a także koszty pogrzebu. Wysokość świadczenia jest ustalana indywidualnie, ale nie może przekroczyć 25.000,00 zł, a w przypadku śmierci pokrzywdzonego – 60.000,00 zł.
Wniosek o kompensatę składa się do sądu rejonowego, właściwego według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Świadczenie wypłaca ten sam sąd w terminie jednego miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia przyznającego kompensatę.
Fundusz Sprawiedliwości oraz Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej, utworzone w 2012 roku w oparciu o już istniejący Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej z 1997 roku, stanowią integralną część systemu pomocy ofiarom przestępstw. Reforma z 2011 roku, obowiązująca od 1 stycznia 2012 roku, wprowadziła katalog form pomocy dla osób dotkniętych przestępstwem, ustaliła zasady ich przyznawania i doprowadziła do powstania od 2019 roku sieci ośrodków pomocy pokrzywdzonym przestępstwem na terenie całej Polski. Obecnie, w latach 2022–2025, działa 47 ośrodków i 258 punktów lokalnych w 16 województwach.
Ośrodek Pomocy Pokrzywdzonym oferuje wsparcie każdej osobie doznającej skutków przestępstwa, niezależnie od posiadanych dokumentów potwierdzających zdarzenie. Cały proces zgłoszenia przestępstwa oraz nadzór nad jego przebiegiem zapewniają prawnicy pracujący w każdym Ośrodku. Osoba pokrzywdzona może korzystać z pomocy, jeśli od popełnienia przestępstwa nie minęło 5 lat. W przypadku najpoważniejszych przestępstw, takich jak gwałt czy zabójstwo, termin może być elastyczny, dostosowany do indywidualnej sytuacji i skutków doznanych przez ofiarę.
Rodzaj i zakres pomocy udzielanej w Ośrodkach Pomocy Pokrzywdzonym są uzależnione od skutków przestępstwa. Dla jednej osoby może to być wsparcie psychologiczne, dla innej pomoc w sprawach prawnych, a dla kolejnej wsparcie w odtworzeniu życiowej sytuacji zawodowej. Aby skorzystać z pomocy ośrodków, konieczne jest złożenie wniosku o udzielenie pomocy, co można zrobić za pośrednictwem platformy ePUAP, osobiście w ośrodku lub punkcie lokalnym, a także poprzez ogólnopolską infolinię – 222 309 900.
W Ośrodku Pomocy Pokrzywdzonym pierwsze wsparcie udzieli Osoba Pierwszego Kontaktu, będąca opiekunem każdego podopiecznego. Po dokładnym zapoznaniu się z sytuacją pokrzywdzonego, Osoba Pierwszego Kontaktu skieruje go do odpowiednich specjalistów, takich jak prawnik, psycholog czy doradca zawodowy. Pomoc specjalistyczna obejmuje również pomoc prawników, psychologów i psychoterapeutów. Dodatkowo, w zależności od ośrodka, dostępna jest pomoc doradcy zawodowego, który pomaga w określeniu możliwości podjęcia i utrzymania pracy zarobkowej.
Jeżeli osoba pokrzywdzona nie włada językiem polskim albo posiada inne ograniczenia językowe, ośrodek zapewni wsparcie właściwego tłumacza lub przewodnika językowego. Tłumacze wspierają podczas udzielanej podopiecznym pomocy, poprzez bieżące, ustne tłumaczenie udzielanej porady. Jeżeli zachodzi konieczność również dokonują tłumaczeń pism.
