Apelacja to kluczowy środek odwoławczy, który umożliwia ponowne rozpoznanie sprawy przez sąd wyższej instancji. Przysługuje ona stronom procesu od wyroku sądu pierwszej instancji, a także pokrzywdzonemu, jeśli wyrok warunkowo umarza postępowanie. W niektórych przypadkach prawo do wniesienia apelacji mają również inne podmioty, jak np. podmiot zobowiązany określony w art. 91a k.p.k..
Aby apelacja była skuteczna, należy przestrzegać określonych terminów. Wynosi on 14 dni i zaczyna biec od momentu doręczenia wyroku z uzasadnieniem. O uzasadnienie wyroku oraz doręczenie go strona musi wnieść w terminie 7 dni od daty ogłoszenia wyroku. Sporządzenie uzasadnienia przez sąd z urzędu nie zwalnia strony oraz pokrzywdzonego od złożenia wniosku o doręczenie tego uzasadnienia. We wniosku o wydanie uzasadnienia wraz z doręczeniem trzeba jasno określić, czy uzasadnienie dotyczyć ma całego wyroku, tylko wybranego czynu przypisanego oskarżonemu, czy jedynie decyzji dotyczącej kary lub innych konsekwencji prawnych wynikających z wyroku.
Apelacja będzie skuteczna również wtedy, gdy nie poprzedzono jej wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia wyroku, pod warunkiem, że zostanie złożona w terminie przewidzianym na złożenie tego wniosku (7 dni). Taka apelacja będzie mogła być później uzupełniona przez stronę.
W przypadku wyroków wydanych przez sądy okręgowe, apelacja musi zostać przygotowana przez adwokata, radcę prawnego lub radcę Prokuratorii Generalnej RP, chyba że jest składana przez prokuratora. Przy wnoszeniu apelacji konieczne jest załączenie odpowiedniej liczby odpisów – dla każdej ze stron postępowania oraz dodatkowego egzemplarza dla sądu apelacyjnego. Apelacje w każdym wypadku wnosi się na piśmie do sądu, który wydał wyrok przez nas zaskarżany.
Należy pamiętać, że apelacja powinna spełniać ogólne wymogi przewidziane dla każdego pisma procesowego, tj. pismo powinno zawierać oznaczenie sądu, do którego jest kierowane, oraz sprawy, której dotyczy. Należy również podać dane wnoszącego, takie jak imię, nazwisko i adres. Ważne jest także precyzyjne przedstawienie treści wniosku lub oświadczenia, w razie potrzeby wraz z uzasadnieniem. Rzecz jasna w piśmie należy również zamieścić datę i własnoręczny podpis.
Ważnym aspektem apelacji jest precyzyjne określenie jej zakresu. Można zaskarżyć wyrok w części dotyczącej winy (wtedy uważa się ją za zwróconą przeciwko całości wyroku), kary lub innych rozstrzygnięć, takich jak środki przepadku czy kompensacji. Trzeba jednak pamiętać, że apelacja nie może opierać się wyłącznie na zarzutach, które można rozstrzygnąć w trybie prostszych procedur, jak np. poprawianie oczywistych omyłek pisarskich.
Kiedy już apelacja zostanie złożona, sąd pierwszej instancji przekaże akta sprawy sądowi odwoławczemu, a strony zostaną o tym powiadomione. W niektórych sytuacjach zamiast pełnych akt przekazywane są jedynie ich kopie, co ma miejsce np. przy zaskarżaniu wyroku częściowego. Procedura wnoszenia apelacji, choć wymaga staranności, jest kluczowym narzędziem umożliwiającym dochodzenie swoich praw w postępowaniu sądowym. Jeśli nie jesteś pewny, jak ją sporządzić, warto skorzystać z pomocy prawnika, aby uniknąć błędów formalnych.
