Pomoc po więzieniu

W ramach Polskiego systemu prawnego, osoby opuszczające jednostki penitencjarne mogą skorzystać ze wsparcia, które oferowane jest z dwóch źródeł:

SYSTEM GMINNEGO WSPARCIA

Zgodnie z obowiązkami nałożonymi na gminy, jednym z ich zadań jest zapewnienie wsparcia osobom, które napotykają trudności w reintegracji po zwolnieniu z zakładu karnego. Co ciekawe ustawodawca nie określił, aby pomoc ta była udzielana osobom opuszczającym areszty śledcze, tym samym zawężając kategorię odbiorców działań Ośrodków Pomocy Społecznej.

Nie istnieją konkretne przepisy określające czas, przez jaki osoba może otrzymywać wsparcie społeczne po opuszczeniu zakładu karnego. Dlatego kontynuowanie trudności w adaptacji do życia poza więzieniem może być podstawą do korzystania z pomocy. Kluczową rolę odgrywają tutaj pracownicy socjalni, których zadaniem jest wspieranie procesu adaptacji, szczególnie w aspektach zawodowym i mieszkaniowym.

Osoby te wymagają wsparcia w reintegracji społecznej i adaptacji do nowych warunków życia. Pomoc obejmuje wsparcie materialne, doradztwo, prace socjalne oraz terapię. Głównym celem pomocy społecznej jest zapobieganie marginalizacji tych osób, ich izolacji społecznej oraz przeciwdziałanie problemom takim jak alkoholizm i narkomania.
Osoba odbywająca karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym nie ma prawa do świadczeń z pomocy społecznej. To prawo zostaje przywrócone po opuszczeniu zakładu karnego, jednak wymaga ponownego ubiegania się o nie. Wyjątkiem jest sytuacja odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego, gdzie kara odbywana jest poza zakładem karnym, na przykład w domu. Osoby tymczasowo aresztowane mają zawieszone prawo do świadczeń z pomocy społecznej na czas aresztu, które zostaje przywrócone po ich zwolnieniu.

Katalog form pomocy udzielanych przez Ośrodki Pomocy Społecznej:

Świadczenia pieniężne:

Zasiłek stały: jest to świadczenie uzależnione od dochodów, przeznaczone dla osób niezdolnych do pracy z powodu wieku lub stanu zdrowia. Zazwyczaj nie jest to opcja dla osób opuszczających zakłady karne.
Zasiłek okresowy: przyznawany w sytuacjach takich jak długotrwała choroba, niepełnosprawność czy bezrobocie. Może być wypłacany osobom samotnie gospodarującym lub rodzinom.
Zasiłek celowy: oferowany w przypadkach, gdy potrzebna jest pomoc w pokryciu kosztów żywności, lekarstw, ogrzewania, ubrań, drobnych napraw w mieszkaniu czy kosztów pogrzebu. Może być udzielany w formie biletu kredytowanego.
Pomoc na usamodzielnienie i kontynuowanie nauki: przyznawana jest w dwóch różnych formach: finansowej i rzeczowej, które mają na celu ekonomiczne usamodzielnienie beneficjentów. Pomoc w formie finansowej może przyjąć postać jednorazowego zasiłku celowego lub nieoprocentowanej pożyczki. Warunki udzielenia, spłaty oraz zabezpieczenia pożyczki są ustalane w umowie zawartej z gminą. Istnieje możliwość umorzenia całości lub części pożyczki, jeżeli przyspieszy to proces osiągnięcia celów pomocy społecznej. Natomiast pomoc w formie rzeczowej polega na udostępnieniu maszyn i narzędzi pracy, co umożliwia beneficjentom stworzenie własnego miejsca pracy, oraz na dostarczeniu urządzeń ułatwiających pracę osobom niepełnosprawnym.”

Świadczenia niepieniężne:

Interwencja kryzysowa: to kompleks działań podejmowanych w celu wsparcia osób, rodzin lub grup znajdujących się w sytuacji kryzysowej. Jej głównym celem jest przywrócenie równowagi psychicznej oraz umiejętności samodzielnego radzenia sobie, co ma przeciwdziałać przekształceniu się reakcji kryzysowej w trwałe problemy psychospołeczne. Pomoc w ramach interwencji kryzysowej udzielana jest niezależnie od kryterium dochodowego, jest dostępna natychmiastowo i może przyjmować różne formy, takie jak wsparcie psychologiczne, praca socjalna, poradnictwo prawne lub udostępnienie schronienia na okres do 3 miesięcy.

Schronienie: tymczasowe miejsce noclegowe w noclegowniach, schroniskach dla osób bezdomnych lub schroniskach z usługami opiekuńczymi.
Posiłek: dzienny gorący posiłek dla osób, które nie mogą sobie go zapewnić.
Niezbędne ubranie: zapewnienie odpowiedniego ubioru zgodnego z porą roku.
Usługi opiekuńcze: są przeznaczone dla osób samotnych, które ze względu na swój wiek, stan zdrowia lub inne okoliczności potrzebują pomocy innych osób, a nie mają takiej pomocy ze strony rodziny, małżonka, krewnych lub wspólnie niezamieszkującego małżonka. Opieka ta obejmuje wsparcie w codziennym zaspokajaniu potrzeb życiowych, opiekę higieniczną oraz pielęgnację zgodną z zaleceniami lekarskimi. W miarę możliwości usługi te również mają na celu umożliwienie osobie kontaktów z otoczeniem. Świadczenia opiekuńcze są realizowane w miejscu zamieszkania osoby potrzebującej pomocy, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy.
Mieszkanie chronione: jest świadczeniem adresowanym do pełnoletnich osób, które z różnych przyczyn, takich jak trudna sytuacja życiowa, wiek, niepełnosprawność lub choroba, potrzebują wsparcia w prowadzeniu codziennego życia. Jednakże nie wymagają one usług świadczonych przez jednostki zapewniające całodobową opiekę, takie jak osoby z zaburzeniami psychicznymi, osoby opuszczające pieczę zastępczą, młodzieżowe lub okręgowe ośrodki wychowawcze, zakłady poprawcze czy schroniska dla nieletnich. Mieszkanie chronione ma na celu przygotowanie tych osób do życia samodzielnego lub udzielanie im wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, co może obejmować naukę umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia.

Przyznawanie świadczeń z pomocy społecznej przebiega według następujących etapów:

Złożenie Wniosku o Pomoc

Proces rozpoczyna się od złożenia wniosku o przyznanie pomocy.

Rozmowa Środowiskowa i Plan Pomocy

Po otrzymaniu wniosku przeprowadza się rozmowę środowiskową, która ma na celu ocenę sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób lub rodziny potrzebujących pomocy. Rozmowę tę przeprowadza się zazwyczaj w ciągu 14 dni roboczych od daty zgłoszenia, a w pilnych przypadkach, które wymagają natychmiastowej interwencji, niezwłocznie (w ciągu 2 dni roboczych). Rozmowa może odbywać się w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny lub w miejscu ich pobytu. Na podstawie przeprowadzonej rozmowy, pracownik socjalny dokonuje analizy i oceny sytuacji oraz formułuje zalecenia dotyczące pomocy. W trakcie rozmowy pracownik socjalny może poprosić osobę lub rodzinę o dostarczenie oświadczenia dotyczącego dochodów i majątku. Odmowa dostarczenia tego oświadczenia może być podstawą do decyzji o odmowie pomocy.

Wydanie Decyzji Administracyjnej

Pomoc udzielana jest w formie decyzji administracyjnej. Wszystkie decyzje muszą być wydane na piśmie, a każda decyzja wydana w innej formie jest uważana za ważną i prawnie wiążącą.

Realizacja Decyzji

Po zatwierdzeniu, pomoc jest wdrażana. Świadczenia pieniężne z pomocy społecznej zazwyczaj są przyznawane i wypłacane co miesiąc, począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek z wymaganą dokumentacją. Jeśli uprawnienie do świadczenia nie obejmuje pełnego miesiąca, świadczenie jest przyznawane za niepełny miesiąc.

Prawo do Odwołania

Osoby mają prawo odwoływać się od każdej decyzji dotyczącej ich pomocy społecznej. Odwołania można składać do właściwego Samorządowego Kolegium Odwoławczego w każdym województwie.

Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej – w skrócie nazywany Funduszem Sprawiedliwości, jest funduszem celowym, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości i z którego udzielana jest pomoc osobom osadzonym w jednostkach penitencjarnych, osobom zwalnianym z zakładów karnych i aresztów śledczych oraz członkom ich rodzin. Oznacza to, że w odróżnienie o pomocy społecznej, wsparcie udzielane jest nie tylko osobom zwalnianym z zakładów karnych, ale również aresztów czy też osadzonym oraz rodzinom. Jednakże z pomocy są wyłączone osoby odbywające karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, osoby skazane na karę grzywny lub ograniczenia wolności, jak również osoby wobec których orzeczono środki zabezpieczające.

Z funduszu pomocy udzielają trzy rodzaje podmiotów:

kuratorzy sądowi działający przy każdym sądzie rejonowym – w zakresie osób które opuściły zakład karny lub areszt śledczy;
służba więzienna – w zakresie osób osadzonych w jednostkach penitencjarnych;
organizacje pozarządowe, które prowadzą ośrodki pomocy postpenitencjarnej na obszarze całej Polski – w zakresie zarówno osób zwalnianych, jak i osadzonych ale również ich rodzin.

Aby skorzystać z pomocy skontaktuj się z najbliższym Ośrodkiem Pomocy Postpenitencjarnej (link do zakładki placówki pomocowe) lub swoim kuratorem sądowym!

pokrywanie kosztów czasowego zakwaterowania lub udzielanie schronienia w ośrodku dla bezdomnych;
okresową dopłatę do bieżących zobowiązań czynszowych i opłat za energię cieplną, energię elektryczną, gaz, wodę, opał, odbiór nieczystości stałych i płynnych za lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny, do którego osoba uprawniona posiada tytuł prawny, proporcjonalnie do liczby osób stale zamieszkujących w tym lokalu lub domu;
organizowanie i finansowanie poradnictwa prawnego, promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej;
organizowanie i finansowanie szkoleń i kursów podnoszących kwalifikacje zawodowe oraz pokrywanie kosztów egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe;
organizowanie i finansowanie programów podnoszących kompetencje społeczne, mających na celu przeciwdziałanie czynnikom kryminogennym, a zwłaszcza agresji i przemocy, w tym przemocy w rodzinie, oraz problemom uzależnień;
zakup materiałów, narzędzi, wyposażenia oraz urządzeń niezbędnych do realizacji programów, o których mowa w pkt 5, oraz szkoleń i kursów podnoszących kwalifikacje zawodowe, a także wykonywania pracy nieodpłatnej;
pokrywanie kosztów związanych ze specjalistycznym leczeniem lub rehabilitacją leczniczą oraz uzyskiwaniem orzeczeń o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub niezdolności do pracy;
pokrywanie kosztów transportu specjalnego, zgodnie ze wskazaniami lekarskimi, lub przejazdów do miejsca pobytu, nauki, terapii, pracy, zwłaszcza wykonywanej nieodpłatnie;
pokrywanie kosztów związanych z uzyskaniem dowodu osobistego oraz innych dokumentów niezbędnych do uzyskania pomocy;
pokrywanie kosztów badań specjalistycznych wymaganych przy kwalifikowaniu do udziału w programach, o których mowa w pkt 5, szkoleniach i kursach podnoszących kwalifikacje zawodowe oraz pracy wykonywanej nieodpłatnie;
pokrywanie kosztów grupowego ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków osób zakwalifikowanych do udziału w szkoleniach i kursach podnoszących kwalifikacje zawodowe, programach, o których mowa w pkt 5, oraz pracy wykonywanej nieodpłatnie;
promowanie i wspieranie inicjatyw i przedsięwzięć służących skutecznej readaptacji skazanych, działań o charakterze edukacyjnym i informacyjnym, organizowanie i prowadzenie szkoleń, organizowanie i zlecanie badań naukowych dotyczących sytuacji osób skazanych;
pokrywanie kosztów związanych z organizacją i udzielaniem pomocy rzeczowej w formie:
1. żywności lub bonów żywnościowych,
2. odzieży, bielizny, obuwia, środków czystości i higieny osobistej lub bonów towarowych,
3. biletów komunikacji publicznej,
4. leków, środków opatrunkowych i sanitarnych,
5. wyrobów medycznych, w tym protez, przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych,
6. pomocy naukowych, dydaktycznych, książek i materiałów biurowych,
7. niezbędnych przedmiotów wyposażenia domowego lub innych przedmiotów użytku osobistego ułatwiających funkcjonowanie społeczne w miejscu zamieszkania lub pobytu, zwłaszcza osób niepełnosprawnych,
8. materiałów, narzędzi i wyposażenia niezbędnego do uczestnictwa w szkoleniu zawodowym, wykonywania wyuczonego zawodu albo prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek;
udzielanie świadczeń pieniężnych na cel wskazany przez organ lub podmiot udzielający pomocy.